Język szorski należy do języków turkijskich, którymi mówią Teleuci, Chakasi, Ałtajczycy, Kumandyńczycy, Kazachowie, Kirgizi i inne ludy turkijskie. Według klasyfikacji lingwistycznej język szorski należy do podgrupy chakaskiej grupy ujgursko-oguzyjskiej gałęzi wschodniohuńskiej języków turkijskich.
W języku szorskim występują głoski zbliżone do głosek języka rosyjskiego, lecz są inaczej wymawiane. Alfabet szorski składa się z 38 znaków (liter). Litery są takie, jak w alfabecie rosyjskim, który składa się z 33 liter. W alfabecie szorskim jest jeszcze 5 liter dodatkowych, które odzwierciedlają głoski niewystępujące w języku rosyjskim: ӧ, ӱ, ғ, қ, ң.
Samogłoski ӧ и ӱ są tylne i wymawiane bardziej miękko, niż о i у, np. кӧр (patrzeć), кӱн (słońce, dzień).
Spółgłoska қ to spółgłoska języczkowa, bezdźwięczna. Powstaje w tylnej części jamy ustnej za pomocą języczka, łączy się z twardymi samogłoskami а, у i ы, np. қазың (brzoza), қуш (ptak), қыс (dziewczyna).
Spółgłoska ӊ powstaje poprzez zetknięcie tylnej części języka z opuszczonym podniebieniem miękkim, tak jak niemiecki i angielski dźwięk „ng”, np. қазыӊ (brzoza), аӊ (zwierzę).
Spółgłoska ғ występuje na końcu wyrazu po а, у i ы, np. тағ (góra), суғ (woda, rzeka), арығ (czysty).
W języku szorskim 9 liter oznacza samogłoski, które dzielą się na twarde (а, о, у, ы) i miękkie (е, и, ӧ, ӱ, э). Akcent w szorskich słowach zwykle pada na ostatnią sylabę.
Słowa do zapamiętania
мен – ja
сен – ty
кем? – kto?
парчам – idę
келчам – przychodzę
сарнапчам – śpiewam
шықчаӊ – wychodzisz
қара – czarny
ақ – biały
кӧк – niebieski, granatowy, zielony
пир – jeden
ийги – dwa
сарын – piosenka
тағ – góra
иче – matka
Ćwiczenia
Przeczytaj zdania na głos i naucz się ich na pamięć.
Мен парчам.
Ja idę.
Сен шықчаӊ.
Ty wychodzisz.
Мен сарнапчам сарынды.
Śpiewam piosenkę.
Кӧк тағ.
Zielona góra.
Пир тағ.
Jedna góra.
Мен парчам тағға.
Idę na górę.
Opracowała Lubow Czulżanowa. Przekład własny. Źródło: http://tili.tadarlar.ru/urok-2-uroki-ot-l-i-chulzhanovoi.html