Piękno rodzi pozytywną energię – rozmowa z Manszuk Jesdaulet

Manszuk

Manszuk Jesdaulet (Маншук Есдаулет) pochodzi z Kazachstanu, mieszka w Kirgistanie i tam rozwija swoją markę Kozmonchok. Wytwarza biżuterię opartą na tradycyjnym wzornictwie, szyciu patchworkowym i amuletach zabezpieczających przed złym okiem. Poza tym wraz z mężem prowadzi w Biszkeku hotel przyjazny środowisku. W rozmowie z Akylbekiem Kasmalievem opowiedziała o zwyczajach wyniesionych z rodzinnego domu, początkach działalności w sferze rzemiosła artystycznego i ekologicznym stylu życia zakorzenionym w dawnej tradycji. Wywiad został odświeżony w związku z międzyblogową akcją Unii Azjatyckiej, w ramach której piszemy o amuletach.

Unia AzjatyckaW jaki sposób wpadła Pani na pomysł, by przekształcić amulet chroniący przed złym okiem w element mody?

Od dzieciństwa interesowały mnie koraliki chroniące przed złym spojrzeniem. Moja babcia je sprzedawała, ja jako nastolatka robiłam sobie z nich bransoletki i za każdym razem dawałam swoją bransoletkę dzieciom, z którymi miałam okazję się zapoznać. Trzy lata temu, gdy spodziewałam się trzeciego dziecka, chodziłam na kurs kuraku prowadzony przez utalentowaną artystkę Czołpon Ałamanową w jej Szkole Sztuk Użytkowych. Na pierwszych zajęciach uczyła nas szyć kattama kurak i wyjaśniała, że jest on amuletem tak, jak köz monczok (objaśnienie niektórych pojęć na końcu tekstu) – warstwy przyciągają uwagę, a skrawki materiału w centrum wyglądają jak oko, które przyciąga spojrzenia. A piękno, jak wiadomo, rodzi tylko pozytywną energię.

czij kurak

Taki kattama kurak był wykorzystywany w tusz kijizach (туш кийиз – bogato zdobiony dywan, współcześnie także na ścianę, przyp. tłum.), köszögö (көшөгө – zasłona, za którą siedzi panna młoda podczas tradycyjnego wesela, przyp. tłum.) i innych zawieszanych elementach wystroju jurty. Kattama kurak tak bardzo mnie zachwycił – na pierwszy rzut oka jest niepojęty jak kosmos. Dziwiłam się, w jaki sposób nasze prababcie wpadły na pomysł, by szyć w taki sposób. Potem pojawił się pomysł robienia biżuterii z wykorzystaniem kuraku i byłam u Czołpon na warsztatach robienia wisiorków. W tym okresie zastanawiałam się, czym się zająć podczas przedłużającego się urlopu macierzyńskiego. W ten sposób zaczęłam robić biżuterię na prezenty i na sprzedaż, a równolegle chodziłam na zajęcia trenerki biznesu Nargiz Czynalijewej, która ma wielki talent do motywowania ludzi do działania i pewnego kroczenia drogą swojego przeznaczenia.

Czołpon Ałamanowa
Manszuk Jesdaulet z Czołpon Ałamanową

Zazwyczaj elementy kuraku można znaleźć w dżer töszökach/körpeszu, zaś noszenie biżuterii wykonanej w tej technice jest dość niezwykłe, wszak tradycyjnie biżuterię robiono głównie ze srebra. Lecz ten kreatywny składnik przyciąga coraz więcej zainteresowanych marką Kozmonchok.

To, co miejscowi rzemieślnicy nazywają techniką kuraku, w anglojęzycznej literaturze występuje jako patchwork (zszywanie skrawków materiału). Na czym polega ta technika?

Podczas pracy nad Kozmonchok wykorzystuję dwie podstawowe techniku kuraku – jest to kattama kurak (каттама курак) i czij kurak (чий курак). W przypadku kattama kurak kawałki materiału zachodzą na siebie nawzajem, tworząc warstwy hipnotyzującego geometrycznego wzoru z trójkątów przypominającego karczocha. Druga technika, czij kurak, to warstwy w formie pasków. Gdy są zachowane proporcje skrawków materiału, symetria i równowaga kolorystyczna, to kurak i cały wyrób wygląda wspaniale. Te dwie techniki można łączyć w ramach jednego wyrobu, za każdym razem używając materiałów w różnych kolorach i o różnych fakturach, by stworzyć oszałamiającą mozaikę, która jest niepowtarzalna jak obrazki w kalejdoskopie.

kolczyki
Kolczyki wykonane w technice czij kurak.

Każdy rzemieślnik stara się wnieść w swoje wyroby coś nowego i oryginalnego. Skąd bierze Pani pomysły i natchnienie dla swojej twórczości?

Podstawą mojej twórczości jest piękno, które widzę wokół, odcienie i ich połączenia w naturze, w architekturze, w obrazach i fotografiach. Czerpię natchnienie także od człowieka, który składa zamówienie, i z jego pragnień. Zadziwiające jest to, że ozdoba podkreśla piękno swojej właścicielki i gdy szyję, kurak opowiada mi o niej i jej cechach charakteru. Jeśli zaś szyję po prostu dla siebie i wystawiam zdjęcia na stronie Kozmonchok i na wystawie w moim etno-studiu, to każdy produkt z pewnością doczeka się osoby, która go kupi i za każdym razem zadziwia mnie to, jak podkreśla jej zewnętrzne i wewnętrzne piękno.

suknie

Czy pozyskiwanie materiału do pracy nie nastręcza trudności? Jakie tkaniny wykorzystuje Pani w swojej pracy i jakie inne materiały oprócz tkanin?

Moim zdaniem kurak niesie ze sobą bardzo mądre, filozoficzne, praktyczne, życiowe, a zarazem artystyczne i ekologiczne przesłanie. Pierwotnie wykorzystywano doń jedynie skrawki materiału – resztki tkanin i starej odzieży. Jak dotąd trzymam się tej zasady i nie widzę potrzeby specjalnego kupowania tkanin, by potem je pociąć i znowu pozszywać. Sensem kuraku jest przecież to, by przekształcić niepotrzebne resztki tkaniny w nowy produkt. Zrobić coś z niczego to przejaw talentu kobiety – pani domu.

kurak

Zbieram skrawki materiału ze szwalni i pracowni krawieckich, przynoszą mi je także przyjaciółki i znajomi, wymieniamy się kawałkami materiału z innymi rzemieślniczkami. Teraz mam kilka skrzyń tkanin i skrawków, za każdym razem cieszę się z nowych, gdy przynoszą mi je wielbiciele kuraku, dając mi zarazem natchnienie do nowych prac. Wykorzystuję przede wszystkim bawełnę, jedwab, brokat, taftę, plusz i inne tkaniny, które trzymają formę i nie rozciągają się za bardzo. Syntetyki i trykotaże niezbyt dobrze wyglądają w kuraku. Jako podstawę biorę filc, także naturalny, lub ekoskórę. Jako elementy zdobnicze wykorzystuję kamienie, korale, szkiełka, małe koraliki i inne półfabrykaty do biżuterii.

hotel

Wielu rzemieślników dąży do tego, by ulokować swoją działalność w centrum, Pani sklep mieści się zaś w hotelu. Czy taka lokalizacja pomaga w pozyskiwaniu klientów?

To właśnie ekologiczność kuraku wpisała się w ideę naszego prowadzonego wraz z mężem rodzinnego biznesu – eko-etno Olive Hotel. Jest to pierwszy przyjazny środowisku hotel w Kirgistanie, wyposażony w nowoczesne technologie, w którym woda jest podgrzewana z wykorzystaniem energii słonecznej, a za ogrzewanie odpowiada pompa ciepła. Moje studio znajduje się w jego hallu, tworząc tam malowniczą strefę etno – portal wprowadzający w kulturę, platforma do przeprowadzania warsztatów rękodzieła dla gości i mieszkańców Kirgistanu. Tam odbywają się organizowane przeze mnie spotkania, na które zapraszam ekspertów od różnych ciekawych tematów związanych z tradycyjną wiedzą, kirgiską mentalnością, tengrianizmem, genealogią, psychologią itd.

studio

Czy wielbiciele Pani twórczości wybierają częściej ornamenty będące elementami odzieży, czy biżuterię?

Na razie robię tylko biżuterię, lecz gdy ktoś prosi o elementy do wszycia w odzież i inne dodatki, z radością wychodzę ze strefy komfortu i próbuję zrobić coś nowego. Wierzę, że mogę zrobić coś bardzo pięknego i staram się nie mówić „nie umiem” tylko dlatego, że nigdy nie próbowałam. Może to pochłonąć dużo czasu i starań. Lecz dla rzemieślnika prawie nic nie jest niemożliwe. Jeśli myśleć twórczo i kreatywnie, zawsze znajdzie się sposób.

Pochodzi Pani z Kazachstanu, lecz idąc za głosem serca zamieszkała Pani w Kirgistanie. Czy starsze przedstawicielki waszych rodzin używają innych talizmanów oprócz köz monczok na wczesnych etapach wychowania dzieci oraz dla uniknięcia niekorzystnych sytuacji w życiu dorosłych?

Moja babcia ze strony ojca kupowała mojej siostrze sowie pióra i ozdabiała nimi jej czapeczkę, gdy siostra była jeszcze bardzo mała. Apa – tak ją nazywaliśmy – zawsze zalecała nam nosić na ubraniu choćby szpileczkę jako amulet. Wierzyła w destrukcyjną energię i opowiadała o ludziach o złym spojrzeniu, którzy mimo woli mogą zaszkodzić komuś, kim się zachwycają. Gdy byliśmy dziećmi i chorowaliśmy, wyprowadzała nas na dwór o zachodzie słońca, podpalała kawałki materiału i przeprowadzała rytuał, machając płonącymi skrawkami przed twarzą i szepcąc jakieś słowa. Tak nas leczyła równolegle z konwencjonalnymi metodami. Zawsze radziła, by świadomie myć dzieciom twarz, ręce i nogi, zwłaszcza po wyjściu na zewnątrz. Jak bardzo antynaukowo by to nie brzmiało, wierzę, że w tradycyjnej wiedzy jest siła i mądrość i wszystko temu sprzyja, jeśli robić to świadomie i z miłością.

Manszuk Jesdaulet

Czy łatwo było zarejestrować swoją markę i znaleźć kupców zainteresowanych Pani produktami?

Miałam szczęście, że udało mi się zarejestrować nazwę marki Kozmonchok w Instagramie. Jest to dobra platforma dla komercyjnych stron. Kazachska wersja nazwy była już zajęta i myślę, że to dobrze, że moja marka ma kirgiską nazwę, gdyż jako kobieta, matka i rzemieślnik spełniam się w Kirgistanie. Zdobyć zainteresowanie ludzi nie było bardzo trudno, gdyż badając popyt, intuicyjnie rozdawałam swoje wyroby starym i nowym przyjaciołom, a potem wykorzystywałam wiedzę zdobytą na treningach biznesu. Gdy ukochane hobby przekształca się w biznes, człowiek jest uskrzydlony przez swoją ideę, a siły i możliwości pojawiają się w trakcie działania. Teraz minęły prawie dwa lata, a ja nie potrzebuję reklamy, mam wystarczająco dużo zamówień i żyję w komfortowych warunkach, mogąc zachować równowagę między opieką nad małymi dziećmi, zarabianiem i promowaniem swojej marki.

Wielkie dzięki za uwagę i ciekawe pytania!

Rozmawiał Akylbek Kasmaliev. Wszystkie zdjęcia publikuję dzięki uprzejmości Manszuk Jesdaulet.

Słowniczek

Monczok (мончок) – w kulturze narodów turkijskich amulet chroniący przed złym okiem. Wzmianki o takich amuletach występują też w kulturach wielu innych narodów świata. Monczok bywa elementem biżuterii, gdyż może mieć postać pojedynczego koralika, naszyjnika, wisiorka, bransoletki lub kolczyków. W Kirgistanie popularne są np. znane też u nas tureckie „oczy proroka”.

Poniżej kilka kirgiskich pojęć związanych z monczokiem.

суу мончок – mały koralik lub naszyjnik z takich koralików
кулак мончок (południowokirgiski) – kolczyki
чач мончок – ozdoby zawieszane we włosach, np. na końcu warkocza
көк мончок – turkus; korale z turkusu
мончоктой кыз – piękna dziewczyna
ала мончок – w hafcie geometryczny ornament na bazie czworokątu
көз мончок – amulet przedstawiający oko, przeznaczony zwłaszcza dla dzieci
жүрөк мончок/жүрөк таш – amulet w kształcie serca, również dziecięcy, mający chronić przed przestraszeniem się

Zapraszam także do lektury o japońskich amuletach o-mamori i amuletach chińskich.


Oznaczone , , , , , , , ,

5 opinii z “Piękno rodzi pozytywną energię – rozmowa z Manszuk Jesdaulet

  1. Bardzo ciekawa rozmowa i piękne ozdoby. Akyl Kasmaliev – dziękuję. Маншук Есдаулет – gratuluję pomysłów na te piękne ozdoby i na własną aktywność!

  2. Przepiękne te amulety 🙂

    1. Bardzo misterne wykonanie.

  3. Piękne! Nosiłabym jako dzieła sztuki, nie ze strachu przed złem 🙂

    1. Na widok dzieł sztuki zło też ucieka 🙂

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *