16 stycznia upłynęła 200 rocznica urodzin tatarskiego historyka, filozofa i pedagoga Szihabuddina Mardżaniego (Шиһабетдин Мәрҗани; 1818-1889). Z tej okazji w Tatarstanie trwa Rok Szihabuddina Mardżaniego. Oto 10 faktów z biografii „ojca narodu tatarskiego”.
- Imieniem Mardżaniego został nazwany najstarszy kamienny meczet w Kazaniu. Był on tam imamem od 1850 r.
- Mardżaniego nazywa się tatarskim Herodotem lub ojcem narodu tatarskiego.
- Wraz ze swoim uczniem Chusainem Faizchanowem (Хөсәен Фәезханов) zaproponował pierwszą w Rosji ideę reformy systemu edukacji muzułmanów, przewidującą utworzenie dziesięcioklasowej medresy w Kazaniu, gdzie uczyła się tatarska elita.
- Jego reformatorskie idee położyły podwaliny pod późniejszy muzułmański ruch reformatorski – dżadidyzm.
- Autor pierwszej kompleksowej pracy naukowej o historii Tatarów – „Mustafad al-achbar fi achwał Kazan wa-Bułgar” („Pożyteczne wiadomości o Kazaniu i Bułgarze”), w której uzasadnił historyczną sukcesję Bułgarów wołżańskich, Tatarów Złotej Ordy i Chanatu Kazańskiego oraz współczesnych Tatarów wołżańsko-uralskich.
- Będąc cenionym teologiem muzułmańskim stał po stronie idei konieczności zachowania przez Tatarów swojej tożsamości narodowej i samoświadomości, i niedopuszczalności jej rozmycia wśród reszty „świata muzułmańskiego”.
- Jest autorem ponad 30 prac napisanych głównie po arabsku. Jedynie kilka dzieł zostało napisanych po tatarsku arabskim pismem. Kilku utworów Mardżaniego nie udało się odnaleźć.
- Szihabuddin Mardżani konsekwentnie bronił reformatorskich poglądów „tatarskiego Marcina Lutra” – Gabdennasyra Kursawiego (Абуннасыйр Габденнасыйр бин Ибрахим бин Ярмөхаммәд бин Иштирәк ал-Курсави), uważał się za jego ucznia, choć nigdy w życiu się z nim nie spotkał (Kursawi zmarł pięć lat przed urodzeniem Mardżaniego).
- Konserwatywni imamowie niejednokrotnie obwiniali go, podobnie jak jego światopoglądowego poprzednika Kursawiego, o odstępstwo od wiary.
- Niewiele brakowało, a zostałby w 1865 r. muftim i przewodniczącym Orenburskiego Mahometańskiego Zgromadzenia Duchowego (poprzednika współczesnego Centralnego Duchowego Zarządu Muzułmanów Rosji). Przeszkodziły mu protesty konserwatywnie nastawionej części muzułmańskiego duchowieństwa, którego członkowie napisali mnóstwo negatywnych opinii pod jego adresem, a także oberprokurator Świątobliwego Synodu (swego rodzaju „ministerstwa religii).
Źródło: https://www.idelreal.org/a/mardjani-200-let/28976797.html