Przedstawiam kolejny artykuł gościnny Bożeny Ciesielskiej, tym razem o życiu autora poematu „Kirgiz”.
Gustaw Zieliński (1809-1881)
Bożena Ciesielska
Gustaw Zieliński urodził się 1 stycznia 1809 r. w Markowicach, w powiecie inowrocławskim na Kujawach. Był synem Norberta Zielińskiego, uczestnika powstania kościuszkowskiego. Matka miała na imię Kazimiera i była córką generała Jana Zielińskiego, posła na Sejm Czteroletni. Gustaw wywodził się z bogatej rodziny szlacheckiej, a jej członkowie piastowali wysokie urzędy publiczne. Po 1815 r. Gustaw zamieszkał w majątku Chrostkowo w powiecie lipnowskim. W 1819 r. zmarła matka Kazimiera Zielińska, a wychowaniem dzieci zajęła się ciotka. Gustaw Zieliński miał wtedy 10 lat.
Gustaw kształcił się w Toruniu, potem w szkole w Warszawie, a następnie w latach 1824–1827 w Szkole Wojewódzkiej Płockiej imienia Stanisława Małachowskiego. Po zdaniu matury zapisał się na wydział prawa i administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Gdy w 1830 r. wybuchło powstanie listopadowe, Gustaw Zieliński z kuzynem Józefem Feliksem Zielińskim uczestniczyli w walkach. Zgłosili się do korpusu artylerii. Wzięli udział w potyczkach pod Paprotnią, Królikarnią, a 6 i 7 września 1831 r. pod Warszawą. Za udział w walkach G. Zieliński otrzymał stopień oficerski. Razem z korpusem generała Rybińskiego przeszedł przez granicę pruską aż do Brodnicy. Na usilne prośby rodziny wrócił do domu. Wydzierżawił od stryja Józefa Zielińskiego majątek Kierz (gm. Skępe).
Po upadku powstania listopadowego spotkał się z kierowaną przez Kaliksta Borzewskiego i Artura Zawiszę Czarnego grupą partyzantów „Zemsta Ludu”. Udzielił partyzantom pomocy, przyjął do swojego domu rannego partyzanta Roberta Kurellę i przewiózł go do Jastrzębia. G. Zieliński opuścił Kierz, bojąc się grożącego mu aresztowania. Schronił się w okolicach Pułtuska i Sochaczewa, a potem w Warszawie. Został jednak aresztowany i skazany za kontakty i pomoc partyzantom na utratę wszelkich praw publicznych, konfiskatę majątku i zesłanie do zachodniej Syberii.
W 1834 r. przewieziono go do Tobolska. Tu dowiedział się o śmierci ojca. Następnie przebywał w miejscowości Iszym – właściwym miejscu zesłania. Po usilnych staraniach rodziny uzyskał przebaczenie cara i wrócił do kraju w 1842 r. po ośmiu latach zesłania. Na Syberii powstał najsłynniejszy utwór poetycki „Kirgiz”. W tym poemacie romantycznym opisał życie Kirgizów, zwanych też Kazachami.
W 1844 r. ożenił się z Urszulą Romocką i przeniósł się do Łążyna. Żona Urszula zmarła w 1856 r. Po śmierci pierwszej żony ożenił się ponownie z Anielą z Romockich Popławską. Po śmierci stryja Józefa Zielińskiego otrzymał ogromny majątek Skępe, liczący kilka tysięcy hektarów. Był dobrym gospodarzem, prowadził gospodarstwo rolne i leśne, wystawił młyn i cegielnię w Żuchowie. Wzorowo zarządzał swoim majątkiem. Udzielał się także publicznie. W 1850 r. wybrano go na prezesa Towarzystwa Kredytowego guberni płockiej. Był sędzią pokoju powiatu lipnowskiego. W 1860 r. został prezesem Towarzystwa Rolniczego. Był współzałożycielem Domu Zleceń Rolniczych Płockich.
Każdy właściciel dworku czy pałacu za punkt honoru poczytywał sobie utrzymywanie parku. Park w Wiosce założono w I połowie XIX w. Aleja dojazdowa prowadząca od drogi głównej do dworu obsadzona była kasztanowcami. Park posiadał wytyczone aleje. Rosły krzewy, kwiaty oraz drzewa. Na terenie parku rosło sześć cisów. Obecnie pozostał jeden chroniony prawem jako zabytek przyrody. W parku rosło także sześć lip. O jednej z nich poeta pisał w wierszu „Do lipy”. Szereg drzew wycięto. Większość rosnących drzew kasztanowca przy alei dojazdowej posadzono po I wojnie światowej.
G. Zieliński wspierał finansowo pożyteczne przedsięwzięcia społeczne. Łożył na wydawnictwa takie jak: „Biblioteka Warszawska” i „Gazeta Łęcka”, finansował wydanie „Dzieł” Jana Kochanowskiego, budowę pomnika Adama Mickiewicza, wpłacał na szpital w Lipnie i na Biuro Nędzy Wyjątkowej, wspomagał materialnie poetę Teofila Lenartowicza oraz przyjaciela zesłańca Adolfa Januszkiewicza. Dużo czasu poświęcał studiom dotyczącym rodziny Zielińskich („Wiadomość historyczna o rodzie Świnków oraz rodowód pochodzącej od nich rodziny Zielińskich herbu Świnka”) oraz pracom o ziemi dobrzyńskiej („Starożytności dobrzyńskie”).
Bibliografia
Krajewski M., Gustaw Zieliński – syn Ziemi Dobrzyńskiej (1809-1881), Rypin 1986.
Stogowska A. M., Wpisany w epokę. Gustaw Zieliński (1809-1881), Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Płocku, Płock 1996.
Portret Gustawa Zielińskiego: zdjęcie wg litografii Maksymiliana Fajansa („Grafiki i fotografie M. Fajansa w zbiorach Biblioteki Narodowej”).