Dziś piszę o postaci, która przypomina znanych w wielu kulturach bohaterów w typie Robin Hooda czy Janosika, gnębiących bogatych i wspierających biednych. Tytułowy Manczaary (Манчаары) nie jest jedynie bohaterem legend, bo żył naprawdę w XIX w., a wspominał o nim m. in. polski zesłaniec Wacław Sieroszewski, który wsławił się swoim monumentalnym dziełem „Dwanaście lat w kraju Jakutów”. Był znany także jako ołonchosut i poeta-improwizator, dzięki ustnemu przekazowi zachowały się pieśni jego autorstwa, słynął również z niezwykłej siły i sprawności fizycznej.

Manczaary urodził się w 1805 r. jako Wasilij (Bahyłaj) Fiodorow (Василий/Баһылай Фёдоров), w innych źródłach pojawia się też nazwisko Słobodczikow (Слободчиков). Pochodził z naslegu (dawny odpowiednik gminy w Jakucji) nörukteejińskiego (obecnie w ułusie megino-kangałasskim na prawym brzegu Leny, na wschód od Jakucka). Początkiem jego rozbójniczej kariery miał być konflikt z bogatym krewnym Wasilijem Słobodczikowem zwanym Czooczo (Чоочо), który jakoby za błahe przewinienie doprowadził do skazania Manczaary na karę publicznej chłosty i zesłania, wskutek czego ten zapragnął zemsty zarówno na Czooczo, jak i na wszystkich przedstawicielach jego warstwy społecznej. W latach 1830-1840 był przywódcą lokalnych powstań biedoty, napadając na przedstawicieli elity i rabując ich majątek, lecz podobno przez te wszystkie lata nikogo nie zabił. Włos nie spadł z głowy nawet Czooczo, któremu awanturniczy krewniak ponoć w końcu przebaczył.

Pięciokrotnie aresztowany, Manczaary cztery razy uciekał z więzienia, aż w 1847 r. został skazany na 10 lat. W sumie odsiedział 12 lat przykuty łańcuchem do ściany celi. W 1859 r. wyszedł z więzienia i został skierowany na osiedlenie w naslegu bordońskim (obecnie w ułusie niurbińskim nad Wilujem na zachód od Jakucka). Tam zmienił całkowicie dotychczasowy tryb życia, ożenił się i spokojnie gospodarzył aż do śmierci w 1870 r. Zachowała się informacja o przybranym synu Manczaary nazwiskiem Sawwa Jegorow (Савва Егоров), który dożył lat 20. XX wieku.

Imię Manczaary zostało uwiecznione nie tylko we wspomnieniach etnografów i historyków, lecz trafiło także do literatury pięknej. Pisał o nim m. in. twórca współczesnej literatury jakuckiej Aleksiej Kułakowski (Алексей Кулаковский, jak. Ölöksöj Öksöküleech – Өлөксөй Өксөкүлээх, 1877-1926), a Wasilij Nikiforow – Külümnüür (Василий Никифоров – Күлүмнүүр, 1866-1928) poświęcił mu dramat. Czasy radzieckie obeszły się z pamięcią o nim dość łaskawie, bo pasował do komunistycznej ideologii walki klas. Wspomniał o tym Michał Książek w swoim reportażu „Jakuck. Słownik miejsca”, wymieniając osoby, które miały szansę zostać patronami ulic w tym mieście: „Urzędnicy, czynownicy, stachanowcy, a na koniec zbój Waśka Manczary, jakucki Janosik, w którym bolszewicy chcieli widzieć pierwszego komunistę tej części świata” (Książek M., Jakuck. Słownik miejsca, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2013).

We współczesnej Jakucji pamięć o Manczaary jest kultywowana na różne sposoby. Poza wspomnianą ulicą jego imię nosi Republikańskie Centrum Tradycyjnych Dyscyplin Sportowych, a także Igrzyska Manczaary – zawody sportowe w tych dyscyplinach. Poza tym w całej Rosji trwa właśnie konkurs na patronów lotnisk w kraju, a w Jakucku jednym z dziesięciu kandydatów jest właśnie Manczaary.

W ostatnich latach w jakuckich teatrach dużym powodzeniem cieszyły się też spektakle teatralne, operowe i baletowe poświęcone sławnemu rozbójnikowi. Główne zdjęcie pochodzi właśnie z baletu „Manczaary”, gdzie w roli głównej wystąpił Władisław Popow (Владислав Попов; źródło: http://sakhalife.ru/valeriy-shadrin-stremitelnyiy-geroicheskiy-polet-manchaaryi/).