Dziś przedstawiam kolejną postać historyczną związaną ze średniowiecznym Turkiestanem. Rok 2016 został ogłoszony przez UNESCO Rokiem Jasawiego z okazji 850-lecia jego urodzin. Chodża Ahmad Jasawi, suficki mistyk i poeta, jest upamiętniany szczególnie w Kazachstanie, gdyż urodził się, żył, tworzył i zmarł na obecnym terytorium tego państwa, lecz związane z nim wydarzenia odbywają się w tym roku na całym obszarze turkojęzycznym.

Chodża Ahmad Jasawi urodził się w 1103 r. w Isfidżabie (dziś Sajram, obwód południowokazachstański). Pierwsze nauki pobierał u ojca, szejka Ibrahima. Po śmierci ojca rodzina przeprowadziła się do miasta Jassy (obecnie Turkiestan, obwód południowokazachstański). Późniejszymi nauczycielami Ahmada byli m. in. Baha ad-Din Isfidżabi i Arslan Baba. Po śmierci tego ostatniego Jasawi udał się do Buchary, będącej wówczas jednym ze światowych centrów muzułmańskiej edukacji, i wybrał na swojego mistrza Jusufa Hamdaniego. Idąc po jego śladach, zainteresował się sufizmem – wielowymiarowym, mistyczno-ascetycznym nurtem islamu, dążącym do zjednoczenia z Bogiem poprzez modlitwę i zdobywanie wiedzy. W Azji Środkowej sufizm zdobył popularność w IX-X w., co poskutkowało powstawaniem szkół sufickich (tarikatów) i przypominających klasztory bractw opartych na relacji mistrz-uczeń. Jedną z takich szkół, zwaną potem jasawijja, zapoczątkował właśnie Jasawi.

Chodża Ahmad Jasawi był także poetą, prekursorem poezji tworzonej w językach turkijskich i religijnej poezji ludowej. Jego najbardziej znanym dziełem jest „Diwan-i-Hikmet” – księga mądrości. Dzięki jego działalności miasto Jassy stało się ważnym ośrodkiem kulturalnym, handlowym i religijnym.

Podobnie jak w przypadku wielu innych wybitnych postaci średniowiecznej Azji, trudno mówić o narodowości Chodży Ahmada Jasawi. Wiadomo jednak, że był pochodzenia turkijskiego i pisał w języku czagatajskim, którego można uznać za przodka uzbeckiego i ujgurskiego.

Chodża Ahmad Jasawi zmarł w 1166-1167 r. w opinii świętości, a jego grób wkrótce stał się celem pielgrzymów. W latach 1389-1399, za panowania Timura, wybudowano tam mauzoleum. To z jego powodu miasto Jassy zyskało obecną nazwę Turkiestan – jest to skrót od perskiego „Hazrat-e Turkistān”, czyli „Błogosławiony z Turkiestanu” (patrz wpis o zmianach nazw miast w Azji Środkowej). Mauzoleum istnieje do dziś i jest jednym z najważniejszych zabytków południowego Kazachstanu. W 2003 r. zostało wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Źródło zdjęcia: http://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-nazarbayeva-yazik/27944692.html