W Kirgistanie trwa Rok Czingiza Ajtmatowa, związany z 90-leciem jego urodzin. Obchodzą go także inne państwa TÜRKSOY, czyli Międzynarodowej Organizacji Kultury Turkijskiej. W tym roku często słychać o różnych wydarzeniach upamiętniających pisarza, zarówno w jego własnej ojczyźnie, jak i za granicą.
Nic dziwnego, że w Kirgistanie są ulice, pomniki czy teatr imienia Czingiza Ajtmatowa. Był on uważany za swojego także w Rosji, cenią go mieszkańcy innych państw turkojęzycznych. Proponuję więc przegląd miejsc pamięci związanych z Ajtmatowem, nie tylko w Kirgistanie, lecz także w innych państwach. W 2011 r. miałam okazję oglądać jego pomnik w Biszkeku niedługo po odsłonięciu (patrz zdjęcie główne). W tym roku w związku z jubileuszem powstało co najmniej kilka nowych obiektów.
W Kirgistanie
Muzea: Biszkek, Szeker (rodzinna miejscowość Ajtmatowa, obwód tałaski)
Szkoły: gimnazjum nr 63 (Biszkek), liceum kirgisko-tureckie (Biszkek), liceum nr 1 (Nowopawłowka, obwód czujski), gimnazjum nr 1 (Iwanowka, obwód czujski), szkoła średnia nr 9 (Tokmok), szkoła średnia (Amanbajew, obwód tałaski), szkoła średnia nr 5 (Bałykczy, obwód issykkulski), szkoła średnia nr 28 (Koczkor-Ata, obwód dżalalabadzki), gimnazjum nr 69 (Nariman, obwód oszyński)
Pomniki: Biszkek (autor: Sooronbaj Bejszenbajew), Czong-Tasz (na terenie cmentarza Ata-Bejit, obwód czujski), Tałas, Szeker, Czołpon-Ata (obwód issykkulski)
Ulice: Biszkek, Tałas, Kerben (obwód dżalalabadzki)
Parki: Biszkek
Inne obiekty: Rosyjski Teatr Dramatyczny im. Czingiza Ajtmatowa w Biszkeku, Instytut Języka i Literatury im. Czingiza Ajtmatowa (Narodowa Akademia Nauk Republiki Kirgiskiej, Biszkek), Dom Kina im. Czingiza Ajtmatowa w Biszkeku, część biblioteki Kirgisko-Tureckiego Uniwersytetu Manasa w Biszkeku, Centrum Kultury „Ruch Ordo” im. Czingiza Ajtmatowa w Czołpon-Ata, dom kultury w Orłowce (obwód czujski, rejon kemiński), szczyt w Górach Kirgiskich w okolicy lodowca Sałyk (4650 m n. p. m.).
Za granicą
Pomniki: Mińsk, Ankara, Stambuł (autor: Senan Zejnułłajew), Moskwa (pomnik na skwerze Ajtmatowa, autor: Azamat Abdrachmanow; popiersie w Bibliotece Literatury Zagranicznej, autor: Gieorgij Frangulian), Taszkent, Qirg’iz Ovuli (Uzbekistan, wilajet taszkencki, tuman parkencki; popiersie na terenie szkoły nr 33)
Ulice: Baku (Azerbejdżan), Astana, Ałmaty, Uralsk (Kazachstan), Luksemburg (Luksemburg), Kazań, Jekaterynburg (Rosja), Ankara (Turcja), Taszkent (Uzbekistan)
Skwery: Moskwa, Sankt-Petersburg
Parki: Mińsk (Białoruś), Ankara, Stambuł, Elazığ (Turcja)
Szkoły: szkoła nr 46 (Szymkent, Kazachstan), gimnazjum nr 1 (Kukmor, Republika Tatarstanu, Rosja), liceum nauk społecznych (Urla, Turcja)
Inne: szczyt górski w Kaukazie (Republika Kabardo-Bałkarii, Rosja).
Powyższa lista powinna wkrótce się wydłużyć, bo słyszałam o innych planowanych inicjatywach w Kirgistanie i za granicą, w tym o budowie poświęconego pisarzowi centrum Czynggyz Ordo w Szeker.