W tym roku przypada 100 rocznica urodzin Kara Karajewa (1918-1982, az. Qara Qarayev), sławnego kompozytora z Azerbejdżanu. TÜRKSOY obchodzi rok 2018 jako Rok Kara Karajewa. Z tej okazji publikuję jego krótką biografię i przegląd najważniejszych utworów. Jest to przekład własny z portalu Azertag.
Kara Karajew
Wielki azerbejdżański kompozytor Kara Karajew urodził się 5 lutego w Baku w rodzinie znanego lekarza pediatry Abulfasa Karajewa. Studiował w Konserwatorium Azerbejdżańskim, pasjonował się folklorem, nagrywał pieśni i tańce ludowe, melodie aszyków i muğamy (patrz turkijskie dziedzictwo niematerialne – przyp. tłum.). Z powodu wojny musiał przerwać edukację. Po powrocie do Baku pracował jako dyrektor artystyczny w Azerbejdżańskiej Filharmonii Państwowej im. Muslima Magomajewa.
Po wojnie Kara Karajew kontynuował edukację w Konserwatorium Moskiewskim. W kształtowaniu jego jedynego w swoim rodzaju talentu dużą rolę odegrali dwaj wybitni muzycy tych czasów: Üzeyir Hacıbəyli i Dymitr Szostakowicz.
Karajew był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli szkoły Szostakowicza. W 1946 r. ukończył Konserwatorium Moskiewskie w klasie kompozycji u tego genialnego kompozytora. Lecz jeszcze przed rozpoczęciem studiów młody muzyk zgłębił muzyczne tradycje narodu Azerbejdżanu. W tajniki ojczystego folkloru, sztuki aszyków i muğamów wprowadził Karajewa w bakińskim konserwatorium jego twórca i pierwszy profesjonalny kompozytor Azerbejdżanu, Üzeyir Hacıbəyli.
Zakończywszy edukację w Moskwie Karajew rozpoczął działalność jako wykładowca Azerbejdżańskiego Konserwatorium Państwowego.
Aria Mardana z opery „Ojczyzna”, wyk. Muslim Magomajew
Jeszcze w latach studenckich Karajew interesował się utworami wielkiego formatu. W tym czasie powstała kantata „Pieśń serca” (1938 r.), dwie symfonie (w 1944 i 1946 r.) oraz wspólnie z Cövdətem Hacıyevem opera „Ojczyzna” („Vətən”, 1945 r.). Do złotej kolekcji muzyki dołączył poemat symfoniczny „Lejli i Medżnun”, napisany w 1947 r. na motywach wielkiego azerskiego humanisty XII w., Nizamiego. „Lejli i Medżnun” to muzyczna opowieść o przepięknej miłości dwojga młodych bohaterów i ich tragicznym losie.
Walc z baletu „Siedem piękności”
Światową sławę przyniósł Karajewowi balet „Siedem piękności” (1952 r.), również zainspirowany poetyckimi obrazami Nizamiego. Wykorzystując intonacje i rytmy azerskiego folkloru autor odmalował sceny z życia narodu, obrazu głównych bohaterów – Ajszy i Menzera.
Kara Karajew pisał też muzykę w innych gatunkach: kwartety, utwory chóralne, pieśni, romanse, utwory na fortepian i skrzypce. Wniósł znaczny wkład w muzykę filmową i teatralną. Wystarczy wymienić takie utwory jak „Don Kichot”, „Historia o robotnikach naftowych znad Morza Kaspijskiego”, „Wietnam”, „Optymistyczna tragedia”, „Lekcja historii”, „Dwaj z jednej dzielnicy”, „Zdobywcy morza”, „Złoty eszelon”.
Film Ilji Gurina i Ażdara Ibragimowa „Dwaj z jednej dzielnicy” z muzyką Kara Karajewa, 1957 r.
W balecie „Szlakiem gromu” (1958 r.), napisanym na podstawie powieści Petera Abrahamsa pod tym samym tytułem, Karajew podjął temat walki narodów o wolność. Za muzykę do tego baletu Karajew otrzymał jedną z najważniejszych nagród tych czasów – Nagrodę Leninowską.
Muzyka z baletu „Szlakiem gromu”
Nowy etap w twórczości Karajewa wyznaczyła III Symfonia na orkiestrę kameralną (1965 r.), koncert na skrzypce i orkiestrę (1967 r.) i musical „Gaskończyk” na motywach dramatu Edmonda Rostanda „Cyrano de Bergerac”.
Swoją wszechstronną pracę twórczą Karajew łączył z aktywną działalnością społeczno-pedagogiczną. Był profesorem Azerbejdżańskiego Konserwatorium Państwowego, członkiem republikańskiej Akademii Nauk, wieloletnim prezesem Związku Kompozytorów Azerbejdżanu. Kara Karajew zmarł 13 maja 1982 r. w Moskwie. Jest pochowany w Alei Zasłużonych w Baku.
Najsłynniejsze utwory Karajewa
Opery: „Ojczyzna”, „Czułość”
Balety: „Siedem piękności”, „Szlakiem gromu”
Kantaty: „Pieśń serca”, „Pieśń szczęścia”
Wokalne utwory kameralne: sześć rubai do wierszy Omara Chajjama na głos i fortepian, romanse do wierszy Aleksandra Puszkina na głos i fortepian
„Don Kichot”
Utwory orkiestralne: poemat symfoniczny „Lejli i Medżnun”, suita symfoniczna „Siedem piękności”, szkice symfoniczne „Don Kichot”.
Źródło: http://portal.azertag.az/ru/node/2054